伊人直播

1. Cyflwyniad

1.1 Pynciau sy鈥檔 cael eu trafod

Mae鈥檙 cyfarwyddyd hwn yn cwmpasu:

• gwerthiant gwirfoddol ystadau tai gan awdurdodau tai ac awdurdodau lleol eraill, gan gynnwys cynghorau sir, bwrdeistrefi sirol, cynghorau dosbarth neu gynghorau bwrdeistref Llundain, Cyngor Cyffredin Dinas Llundain neu Gyngor Ynysoedd Sili, Awdurdod y Broads, awdurdod ar y cyd a sefydlwyd trwy Ran IV o Ddeddf Llywodraeth Leol 1985, Awdurdod T芒n a Chynllunio at Argyfwng Llundain, awdurdod heddlu a sefydlwyd o dan adran 3 o Ddeddf yr Heddlu 1996 ac awdurdodau Parciau Cenedlaethol. Mae darpariaethau gwerthiant gwirfoddol awdurdodau lleol i鈥檞 cael yn adrannau 32 a 43 o Ddeddf Tai 1985 ac adran 133 o Ddeddf Tai 1988
• ymddiriedau gweithredu ar dai yn eu caffael a鈥檜 gwaredu
• effaith yr hawl i brynu a gadwyd. Mae darpariaethau鈥檙 hawl i brynu a gadwyd i鈥檞 cael yn Rheoliadau 1993, a oedd yn Rhan V o Ddeddf Tai 1985 fel y mae鈥檔 berthnasol yn rhinwedd y rheoliadau hynny

Bydd o ddiddordeb, felly, i鈥檙 rhai sy鈥檔 gweithredu ar ran awdurdodau lleol a landlordiaid cymdeithasol a chyrff eraill sy鈥檔 caffael ystadau tai cyhoeddus.

Caiff y cyfarwyddyd hwn ei drefnu鈥檔 fras yn nhrefn gronolegol trafodiad arfaethedig. Hynny yw mae鈥檔 delio gyda鈥檙 materion y bydd pawb yn gorfod eu datrys ar bob cam yn y gwaredu. Un eithriad i hynny yw mater cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Senedd Cymru i鈥檙 amrywiol drafodion. Mae鈥檙 rhain yn gydberthynol ac, felly, c芒nt eu trin fel un pwnc. Mae rhai materion ychwanegol hefyd sy鈥檔 berthnasol yn unig i sefyllfaoedd penodol ac mae鈥檙 rhain yn ymddangos mewn adrannau ar wah芒n ar y diwedd.

1.2 Pynciau nad ydynt yn cael eu trafod

Nid yw鈥檙 cyfarwyddyd hwn yn

• gwerthiant gwirfoddol ystadau tai gan gorfforaethau datblygu trefol (nad oes angen cydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol), er ei fod yn cynnwys yr hawl i brynu a gadwyd ar werthiannau o鈥檙 fath
• gwarediadau tai a fflatiau unigol o dan ddarpariaethau鈥檙 hawl i brynu gorfodol (mae darpariaethau hawl i brynu i鈥檞 cael yn Rhan V o Ddeddf Tai 1985. Mae鈥檙 cyfarwyddyd hwn yn cynnwys gwybodaeth am yr hawl i brynu a gadwyd), a darpariaethau gwerthiannau gwirfoddol (mae鈥檙 darpariaethau gwerthiannau gwirfoddol i鈥檞 cael yn Rhan II o Ddeddf Tai 1985) o Ddeddf Tai 1985 a than y Gorchymyn (Ymestyn Hawl i Brynu) Tai 1993 (O.S. 1993/2240)

1.3 Cadw dogfennau a gyflwynir gyda cheisiadau

Fel rheol, mae dogfennau gwreiddiol yn ofynnol dim ond os yw eich cais am gofrestriad cyntaf.

Gall trawsgludwr, fodd bynnag, wneud cais am gofrestriad cyntaf ar sail cop茂au ardystiedig o weithredoedd a dogfennau yn unig. Gweler cyfarwyddyd ymarfer 1: cofrestriadau cyntaf 鈥� Ceisiadau a gyflwynir gan drawsgludwyr 鈥� derbyn cop茂au ardystiedig o weithredoedd am wybodaeth am hyn.

Os nad yw eich cais am gofrestriad cyntaf, dim ond cop茂au ardystiedig o weithredoedd neu ddogfennau yr ydych yn eu hanfon atom gyda cheisiadau Cofrestrfa Tir EF sydd eu hangen arnom. Unwaith y byddwn wedi gwneud copi wedi ei sganio o鈥檙 dogfennau a anfonir atom, byddwn yn eu dinistrio. Mae hyn yn wir am y gwreiddiol a chop茂au ardystiedig.

Fodd bynnag, byddwn yn parhau i ddychwelyd unrhyw gop茂au gwreiddiol o dystysgrifau marwolaeth neu grantiau profiant atoch.

1.4 Ymgynghori 芒鈥檙 Cofrestrydd Tir Lleol

O ystyried gwerth a chymhlethdod posibl yr holl drafodion sydd o fewn cwmpas y cyfarwyddyd hwn, heblaw鈥檙 hawl i brynu a gadwyd, dylai pawb sy鈥檔 debygol o ymwneud 芒 throsglwyddiad ymgynghori 芒鈥檙 Cofrestrydd Tir Lleol yn bersonol yn eich swyddfa Cofrestrfa Tir EF agosaf. Bydd hyn yn galluogi i ni gynnig cyngor ar bob cyfnod o鈥檙 trafodiad a deall gofynion ein cwsmeriaid yn well.

2. Pwerau statudol a chofrestru tir

Nid yw鈥檙 gwerthwyr cyntaf yn y trafodion ddaw o fewn cwmpas y cyfarwyddyd hwn yn bobl naturiol. Daw eu pwerau trwy statud ac ni allant ond gweithredu yn unol 芒鈥檙 gyfraith sy鈥檔 eu rheoli.

Mae鈥檙 cofrestrydd wedi ei argyhoeddi bod yr holl drafodion sydd o fewn cwmpas y cyfarwyddyd hwn o fewn pwerau pob un o鈥檙 gwerthwyr cyntaf.

Ni fydd ymholiad pellach yn cael ei wneud ar y pwynt hwn.

Lle bo鈥檙 teitl yn gofrestredig, fe all fod cyfyngiad yn y gofrestr sy鈥檔 adlewyrchu pwerau cyfyngedig perchennog o鈥檙 fath mewn cymhariaeth 芒鈥檙 pwerau digyfyngiad sydd gan berchnogion cofrestredig yn gyffredinol (o dan adran 23 o Ddeddf Cofrestru Tir 2002). Os oes cyfyngiad o鈥檙 fath rhaid cydymffurfio ag ef. Ar gofrestriad cyntaf teitl i eiddo a gafwyd oddi wrth werthwr cyntaf, bydd angen tystiolaeth o gydymffurfio 芒 gofynion statudol (yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru fel arfer).

Caiff cydsyniadau eu trafod ymhellach yn Cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru a鈥檙 cyfyngiadau sy鈥檔 eu gorfodi.

O ran y darpariaethau gwarchod prynwyr perthnasol ac amlinell gyffredinol o bwerau pob un o鈥檙 gwerthwyr cyntaf i gynnal y trafodion, gweler Pwerau gwerthwyr cyntaf i waredu鈥檙 tir a鈥檙 darpariaethau gwarchod prynwyr perthnasol.

3. Materion cyffredin

3.1 Nodi鈥檙 tir i鈥檞 drosglwyddo a鈥檙 cynlluniau sydd eu hangen

Bydd rhai darllenwyr heb ddelio 芒 throsglwyddo ystad dai gyfan, na hyd yn oed rhan o ystad, mewn un trafodiad, yn arbennig un lle bu gweithgaredd mawr efallai mewn gwerthiannau neu brydlesi yn y blynyddoedd diwethaf. Efallai mai鈥檙 gymhariaeth agosaf fyddai prynu gweddill ystad wedi ei hanner adeiladu oddi wrth adeiladwr tai preswyl. Lle bo鈥檙 ystad dai yn ddigofrestredig mae angen gofal arbennig.

Materion i鈥檞 hystyried yw鈥檙 canlynol.

Terfynau鈥檙 ystad

Bydd tirlyfr y gwerthwr cyntaf yn rhoi cryn gymorth, os cafodd ei gadw鈥檔 ddiweddar. Dylid cymharu terfynau sy鈥檔 cael eu dangos ar hen gynlluniau trawsgludo 芒 map cyfoes yr Arolwg Ordnans a dylid datrys unrhyw anghysondebau sy鈥檔 effeithio ar y tir i鈥檞 gofrestru. Yn aml bydd yr ardaloedd o gwmpas wedi cael eu cofrestru. Felly, dylech wneud chwiliad o鈥檙 map mynegai i ochel rhag cofrestriadau croes i鈥檞 gilydd neu werthiannau digofnod gan y gwerthwr. Wedi cwblhau鈥檙 materion rhagarweiniol hyn, dylid ystyried union faint yr ystad i鈥檞 chofrestru a pharatoi cynlluniau ar gyfer y cais fel yr isod.

Cofrestru meintiau hydrin arwahanol

Yn ein profiad ni, rydym wedi darganfod ei bod yn aml yn haws yn weinyddol i bawb os caiff ystadau mawr iawn eu rhannu yn ddarnau hydrin. Mae modd pennu darnau o鈥檙 fath naill ai trwy gyfeirio at feintiau mewn trawsgludiadau teitl cynharach neu trwy gyfeirio at nodweddion topograffig addas (er enghraifft, ffyrdd, llwybrau troed, afonydd, nodweddion ystadau cyffiniol). Byddwn yn falch o roi cyngor os oes angen.

Gwarediadau ymddiriedau gweithredu ar dai

Lle bo ymddiried gweithredu ar dai yn gwaredu a bod rhan, ond nid y cyfan, o鈥檙 ystad yn cael ei dal gan denantiaid sicr, gall fod yn briodol i rannu tai o鈥檙 fath oddi wrth y tir arall. Yna bydd modd cadw鈥檙 cyfyngiad gorfodol i鈥檙 rhan sy鈥檔 cael ei dal gan denantiaid sicr (gweler Cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru a鈥檙 cyfyngiadau sy鈥檔 eu gorfodi.

Gwerthiannau mewnol

Bu awdurdodau lleol yn gwerthu tai a fflatiau i denantiaid ers o leiaf 1957.Yn ystod y 1980au gwerthwyd niferoedd mawr iawn. Lle bu鈥檙 gwerthiannau o dan ddeddfwriaeth hawl i brynu, roedd raid eu cofrestru. Oni bai bod yr ardal yn un lle鈥檙 oedd cofrestru gorfodol ar werthiannau, nid oedd rhaid cofrestru gwerthiannau gwirfoddol a wnaed o dan Ddeddf Tai 1957 ac sydd erbyn hyn yn Rhan II o Ddeddf Tai 1985. Bydd llawer wedi cael eu cofrestru ond nid oes modd trin chwiliad swyddogol o鈥檙 Map Mynegai nad yw鈥檔 dadlennu cofrestriad fel tystiolaeth ei fod yn dal ym meddiant yr awdurdod.

Prydlesu mewnol

Bydd fflatiau a fflatiau deulawr yn ddi-ffael wedi cael eu gwerthu ar brydles hir ac felly hefyd y bydd rhai tai o dan ddarpariaethau Deddf Tai 1985 ar gyfer perchnogaeth sy鈥檔 cael ei rhannu. Bydd angen nodi鈥檙 rhain a naill ai eu heithrio neu eu cynnwys yn 么l y contract.

Tramwyfeydd ac ystafelloedd drostynt

Adeiladwyd llawer o dai gyda thramwyfeydd ar y cyd ac ystafelloedd drostynt. Yn aml nid yw cofnodion digonol o鈥檙 nodweddion hyn ar gael ac, o ganlyniad, bu llawer o werthiannau ar sail cynllun y llawr isaf. Nodwyd rhai o鈥檙 rhain, ond nid y cyfan, wrth gofrestru. Dylid gofalu sicrhau nad yw鈥檙 trawsgludiad neu鈥檙 cynllun trosglwyddo yn gwrthdaro 芒鈥檙 gwerthiannau blaenorol. Gall canlyniad y chwiliad swyddogol o鈥檙 Map Mynegai gynorthwyo ond, oherwydd y gall y gofrestr neu鈥檙 map mynegai fod yn anghywir, mae鈥檔 werth cynnal arolwg yn y maes.

Ffyrdd, llwybrau troed, rhannau cyffredin

Rhaid i鈥檙 cynlluniau nodi hefyd:

• unrhyw ffyrdd, llwybrau troed, rhannau cyffredin, carthffosydd heb eu mabwysiadu ac ati sy鈥檔 gwasanaethu鈥檙 ardal ac sy鈥檔 rhedeg dros weddill yr ystad yn cael eu cadw gan y gwerthwr cyntaf
• unrhyw hawddfreintiau a gafwyd gan y gwerthwr cyntaf yn flaenorol oddi wrth berchnogion cyfagos i alluogi datblygu鈥檙 ystad yn y lle cyntaf.

Cynlluniau a鈥檙 Arolwg Ordnans

Rhaid i鈥檙 cynlluniau sydd i鈥檞 defnyddio yn y trawsgludiad, trosglwyddiad neu brydles gynnwys manylion digonol fel bod modd dynodi鈥檙 tir yn eglur ar Fap yr Arolwg Ordnans. Dylid defnyddio detholiadau o Fap yr Arolwg Ordnans a鈥檙 raddfa orau, yn gyffredinol, yw 1/1250 ond yn unig os oes modd dangos manylion y cynllun gan gynnwys terfynau tai unigol yn eglur. Lle bo ystafelloedd dros dramwyfeydd neu fanylion cyffelyb eraill yn bodoli, nad oes modd eu dangos yn rhwydd ar y raddfa hon, dylid defnyddio graddfa 1/500, fel mewnosodion os bydd angen. Gweler rheol 26 o Reolau Cofrestru Tir 2003. Ni fyddwn yn derbyn cynlluniau a ddisgrifir 鈥渁t ddiben dynodi鈥檔 unig鈥� neu wedi eu nodi 鈥減eidiwch 芒 mesur o鈥檙 cynllun hwn鈥� neu unrhyw ymadrodd tebyg arall. Mae cyfarwyddyd ymarfer 40: cynlluniau Cofrestrfa Tir EF, a chyfarwyddyd ymarfer 41: ystadau sy鈥檔 datblygu 鈥� gwasanaethau cofrestru gyda鈥檌 atodiadau yn rhoi cyngor ar gynlluniau derbyniol y gallwch eu cymhwyso fel y bo鈥檔 briodol at ystad a adeiladwyd eisoes.

Am y rhesymau hyn ni fydd modd tynnu llinell goch syml fel arfer ar y cynllun o gwmpas yr ystad er mwyn ei throsglwyddo i gyd; mae angen ystyried lliwio鈥檙 cynllun yn ofalus a gall golchiad lliw fod yn well nag ymyl. Eto, byddwn yn falch o roi cyngor lle bo angen.

3.2 Y llyffetheiriau presennol sydd ar y tir

Nid hyd a lled y tir i鈥檞 werthu yw鈥檙 unig broblem. Bydd y rhan fwyaf os nad y cyfan o鈥檙 gwarediadau blaenorol wedi cynnwys rhoi a neilltuo hawddfreintiau dros y tir sydd i ffurfio gwarediad yr ystad.

Sylwer: Caiff rhoi a neilltuo hawddfreintiau newydd wrth waredu鈥檙 ystad eu trafod yn Hawddfreintiau newydd a roddwyd dros dir digofrestredig a Hawddfreintiau newydd a roddwyd dros dir cofrestredig.

Lle cofrestrwyd y tir sydd i fod yn rhan o warediad yr ystad eisoes yna dylai鈥檙 hawliau llesiannol a gwrthwynebus hyn fod yn cael eu dangos yn barod ar y teitl. Lle bo鈥檙 tir yn ddigofrestredig, mae nodyn (7) ffurflen Tystysgrif Teitl PSD 17 yn rhoi cyfarwyddyd ar sut i drin yr hawddfreintiau, cyfamodau a hawliau eraill a roddwyd ac a neilltuwyd yn y gwerthiannau hynny yn y trawsgludiad, trosglwyddiad neu brydles ac ar y ffurflen honno.

Pan gaiff y gofrestr ei pharatoi yn dilyn gwaredu鈥檙 ystad, bydd yr hawddfreintiau yn cael eu trin fel a ganlyn. Lle bo gwarediadau blaenorol o dir o鈥檙 ystad o dan ddarpariaethau hawl i brynu wedi creu hawddfreintiau statudol, bydd cofnod ohonynt yn y gofrestr eiddo yn debyg i鈥檙 canlynol:

Mae modd delio 芒 hawddfreintiau eraill, os rhoddwyd hwy ar ffurf gyffredin, er enghraifft, mewn trosglwyddiadau ffurf safonol o dan Ran I o Ddeddf Tai 1985 (gwerthiannau gwirfoddol tai cyngor) neu o dan Atodlen 11 i Ddeddf 1988 (gwerthu t欧 unigol gan ymddiried gweithredu ar dai o dan ddarpariaethau gwirfoddol) trwy gofnodion cyffredinol fel yr uchod.

Lle rhoddwyd hawliau anghyffredin penodol, bydd cyfeiriad penodol atynt yn y gofrestr yn 么l pob tebyg.

Bydd hawddfreintiau llesiannol yn cael eu cofnodi yn y gofrestr fel yn perthyn i鈥檙 teitl os yw teitl y tir caeth wedi ei gofrestru a chofnod perthnasol i鈥檙 hawl yn cael ei ddangos yn y gofrestr arwystlon. Byddant yn cael eu dangos hefyd fel perthnasol lle bo鈥檙 tir caeth yn ddigofrestredig oni bai bod y trawsgludiad, trosglwyddiad neu brydles a ffurflen Tystysgrif Teitl PSD 17 yn eu heithrio. Felly, dylai gwerthwyr cyntaf sydd ag amheuon ynghylch y teitl i hawddfraint lesiannol flaenorol eithrio鈥檙 hawddfraint yn benodol. Dylent gofio effaith adran 62 o Ddeddf Cyfraith Eiddo 1925 a chyfamodau ar gyfer teitl os na fyddant am drosglwyddo budd hawl yn benodol. Os na fyddant yn gwneud hynny, gallant fod yn agored i indemniad y cofrestrydd os na chaiff ei dangos i fod yn hawddfraint gyfreithiol os digwydd unrhyw anghydfod dilynol.

Lle cafwyd y tir o dan unrhyw ddarpariaethau pryniant gorfodol a bod y statud awdurdodi naill ai鈥檔 goddef i鈥檙 caffaelwr ddileu unrhyw hawliau preifat fel hawddfreintiau oedd yn effeithio鈥檔 flaenorol ar y tir neu wedi dileu hawddfreintiau o鈥檙 fath ohonynt eu hunain (er enghraifft, adran 295 o Ddeddf Tai 1985), yna dylid datgan yr effeithiau hyn yn Nhystysgrif y Teitl.

Bydd cofnodion eraill yn cael eu gwneud o ran cyfamodau cyfyngu sy鈥檔 faich ar yr ystad sy鈥檔 cael ei chofrestru.

Dylai鈥檙 trawsgludiad, trosglwyddiad neu brydles gyfeirio at y cyfamodau cyfyngu sy鈥檔 effeithio ar y tir neu unrhyw ran ohono. Fodd bynnag, os yw鈥檔 well gennych, mae modd gwneud datganiad cyffredinol yno bod cyfamodau cyfyngu鈥檔 effeithio ar y tir ar yr amod bod y Tystysgrif Teitl PSD 17 yn rhoi manylion llawn lle mae testun y cyfamodau i鈥檞 weld.

Mae rhywfaint o ddeddfwriaeth yn caniat谩u i awdurdodau lleol, i bob diben, atal gweithredu cyfamodau cyfyngu dros dro tra鈥檜 bod yn meddu鈥檙 tir (er enghraifft, o dan adran 237 o Ddeddf Cynllunio Gwlad a Thref 1990). Fodd bynnag, pan gaiff y tir ei werthu gall fod modd gorfodi鈥檙 cyfamodau eto. Dylid cyfeirio at gyfamodau o鈥檙 fath yn y trawsgludiad, trosglwyddiad neu brydles.

Os oes prydlesi ar y tir sydd angen eu nodi yn y gofrestr, neu eu dadlennu fel buddion gor-redol, dylech gyflwyno鈥檙 gwrthrannau prydles.

Mae angen nodi prydles yn y gofrestr os cafodd ei rhoi:

• am gyfnod o fwy na 7 mlynedd
• i ddod i rym 芒 meddiant dros 3 mis ar 么l dyddiad y grant
• o dan hawl i brynu neu ddarpariaethau perchnogaeth sy鈥檔 cael ei rhannu yn Rhan V o Ddeddf Tai 1985
• o dan amgylchiadau lle mae adran 171A o Ddeddf Tai 1985 (hawl i brynu a gadwyd) yn berthnasol. Rhaid gwarchod prydlesi o鈥檙 mathau hyn trwy rybudd am nad oes ganddynt statws gor-redol o dan Atodlen 1 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002.

Yn ogystal, rhaid dadlennu unrhyw brydles a roddwyd am gyfnod o fwy na 3 ond dim mwy na 7 mlynedd, ac sydd yn dal 芒 mwy na blwyddyn ohoni ar 么l, fel budd gor-redol, fel bod modd ei nodi yn y gofrestr (rheol 28 o Reolau Cofrestru Tir 2003).

Dylid cyflwyno cop茂au ardystiedig o wrthrannau unrhyw brydlesi eraill os ydynt yn cynnwys dewisiadau i brynu, gan y bydd angen yr wybodaeth hon i ddiogelu鈥檙 dewis trwy rybudd yn y gofrestr.

Bydd y cofnod yn y gofrestr arwystlon ar gyfer prydlesi perchnogaeth sy鈥檔 cael ei rhannu yn debyg i鈥檙 canlynol:

Fe all fod buddion gor-redol eraill sydd angen eu dadlennu. Gweler cyfarwyddyd ymarfer 15: buddion gor-redol a鈥檜 dadlennu i gael rhagor o wybodaeth. Lle caiff ffurflen PSD13, ffurflen PSD14, ffurflen PSD15 or ffurflen PSD17 ei defnyddio, dylech roi manylion unrhyw fuddion gor-redol dadlenadwy arni. Os byddwch yn gwneud hynny, ni fydd angen i chi gyflwyno ffurflen DI hefyd. Bydd y ffurflen PSD yn ddogfen o deitl o dan reol 28(2)(b) o Reolau Cofrestru Tir 2003.

3.3 Cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru a鈥檙 cyfyngiadau sy鈥檔 eu gorfodi

Unwaith y cytunwyd maint gwarediad yr ystad fel arfer, bydd angen i chi gael cydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru i鈥檙 gwarediad. Mae鈥檙 adran hon yn trafod y darpariaethau perthnasol.

Rhaid i chi wahaniaethu rhwng:

• cydsyniad dechreuol i waredu鈥檙 ystad gan y gwerthwyr cyntaf; a
• chydsyniad dilynol i warediad allan o鈥檙 ystad honno gan y prynwr.

Fel arfer, bydd cydsyniadau dechreuol yn cynnwys darpariaethau sy鈥檔 caniat谩u gwaredu asedau gyda chydsyniad dilynol yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru.

Oherwydd y cydadwaith hwn mae鈥檙 gofynion cydsyniad yn cael eu trafod yn yr adran hon. Mae hefyd yn dangos y datganiadau sy鈥檔 ofynnol yn y trawsgludiad, trosglwyddiad neu brydles sy鈥檔 datgan o dan ba ddarpariaethau mae鈥檙 trafodiad yn cael ei wneud a鈥檙 cyfyngiadau fydd yn y gofrestr i adlewyrchu鈥檙 gofyniad am gydsyniad dilynol.

3.3.1 Cydsyniadau dechreuol

Bydd angen cydsyniadau dechreuol yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru ar gyfer unrhyw warediad o dai gan awdurdodau lleol (o dan adrannau 32 neu 43 o Ddeddf Tai 1985) neu ymddiriedau gweithredu ar dai (o dan adran 79 o Ddeddf 1988).

3.3.2 Cydsyniad dilynol, datganiadau gofynnol a chyfyngiadau

Gwarediadau gan awdurdodau lleol

Lle鈥檙 oedd angen cydsyniad dechreuol ar gyfer y gwarediad dechreuol o dan adrannau 32 neu 43 o Ddeddf Tai 1985, ac nad oedd y cydsyniad hwnnw yn darparu fel arall, mae鈥檙 gwarediad dilynol angen cydsyniad pellach yn gyffredinol (adran 133 o Ddeddf 1988). Fel arfer, bydd yn gwneud hynny oni bai bod y gwarediad gwreiddiol i ddarparwr cofrestredig preifat tai cymdeithasol neu (o 15 Awst 2018) i landlord cymdeithasol cofrestredig. Fodd bynnag, gall cydsyniad o鈥檙 fath ddarparu mai dim ond rhai o鈥檙 tai ar yr ystad sydd 芒鈥檙 cyfyngiad pellach hwn ar warediad. Os felly y mae yna dylid eu rhestru. Os yw鈥檔 gyfleus mae modd gwneud hyn yn negyddol, sy鈥檔 golygu bod modd datgan bod y cyfyngiad ar yr ystad gyfan heblaw am er enghraifft rhifau 1 i 21 (yn gynwysedig) Rhodfa Acasia. Mae鈥檔 bwysig bod yn fanwl gywir wrth nodi unrhyw eiddo o鈥檙 fath trwy ei gwneud yn glir, er enghraifft, a ydynt yn cynnwys eilrifau neu odrifau neu鈥檙 ddau.

Lle bo gofyniad am gydsyniad dilynol mae ffurf gymeradwy鈥檙 datganiad gofynnol yn y weithred waredu fel a ganlyn:

Bydd y cyfyngiad yn cael ei gofnodi yn y gofrestr perchnogaeth ar ffurf X, fel a ganlyn:

Gwarediadau o dan yr hawl i brynu a gadwyd

Mae鈥檙 gofynion o ran y datganiad gofynnol a鈥檙 cyfyngiad yn cael eu trafod yn Y gwarediad yn amodol ar hawliau a ddiogelwyd i brynu a Y cyfyngiad gofynnol.

Dileu cyfyngiadau

Mae鈥檙 cyfyngiadau uchod yn orfodol ac, felly, ni all perchennog y tir eu tynnu鈥檔 么l. Fodd bynnag, byddant yn cael eu dileu wrth gofrestru trosglwyddiad dilynol a wnaed gyda chydsyniad yr awdurdod priodol.

3.4 Contractau a鈥檜 gwarchod

Mae鈥檙 gwarediadau yn y cyfarwyddyd hwn yn gydsyniol, ac eithrio鈥檙 rhai o dan ddarpariaethau鈥檙 hawl i brynu a gadwyd. Felly, gall fod contract yn eu rhagflaenu rhwng y part茂on yn y ffordd arferol. Dylai telerau unrhyw gontract ystyried y materion gaiff eu trafod yn y cyfarwyddyd hwn a gofynion adran 2 o Ddeddf Cyfraith Eiddo (Darpariaethau Amrywiol) 1989.

Os cofrestrwyd y teitl, mae modd gwarchod y contract trwy rybudd a gytunwyd neu rybudd unochrog. Os yw鈥檔 ddigofrestredig, dylid cofrestru pridiant tir dosbarth C (iv) (contract ystad) o dan Ddeddf Pridiannau Tir 1972 yn Adran Pridiannau Tir, gan ddefnyddio ffurflen K1. Os gwnaed hyn, rhaid i geiswyr am gofrestriad cyntaf gyflwyno鈥檙 dystysgrif dileu gyda鈥檙 cais.

Lle bydd gan rywun cymwys hawl i brynu a gadwyd, yn achos tir cofrestredig dylid bod wedi cofnodi rhybudd yn y gofrestr o ran yr hawl honno pan drosglwyddwyd yr eiddo i鈥檙 landlord newydd. Yn yr un modd, lle daw hawl i brynu a gadwyd ar eiddo newydd, dylai鈥檙 landlord wneud cais i gofnodi rhybudd a gytunwyd yn y gofrestr. Os na fydd y landlord yn gwneud hynny, gall y tenant wneud cais am rybudd a gytunwyd os gall argyhoeddi鈥檙 cofrestrydd bod ei gais yn ddilys (o dan adran 34(3)(c) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002). Fel arall, gall wneud cais am rybudd unochrog. Os yw鈥檙 tir yn ddigofrestredig, mae modd cofrestru pridiant tir.

Dylid gwneud cais am rybudd a gytunwyd ar ffurflen AN1, ac am rybudd unochrog ar ffurflen UN1.

Mae cofnodion yn y gofrestr yn ymwneud 芒鈥檙 hawl i brynu a gadwyd yn cael eu trafod yn Yr hawl i brynu a gadwyd. Y farn yw bod cofnodion o鈥檙 fath yn rhoi amddiffyniad digonol i rywun sydd 芒 hawl i brynu a gadwyd.

Gall cais i鈥檙 llys (er enghraifft, o dan adran 181 o Ddeddf Tai 1985) i orfodi dyletswydd statudol gwaredwr tir sydd 芒 hawl i brynu a gadwyd arno i鈥檞 drosglwyddo鈥檔 amodol ar yr hawl honno ffurfio achos tir arfaethedig o fewn ystyr Deddf Pridiannau Tir 1972. Os felly, mae modd ei warchod trwy rybudd a gytunwyd neu rybudd unochrog (adrannau 34 ac 87(1)(a) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002) neu, os yw鈥檙 tir yn ddigofrestredig, trwy gofrestru鈥檙 achos tir arfaethedig yn Adran Pridiannau Tir. Yn yr un modd, gellid gwarchod unrhyw orchymyn llys yn gorfodi鈥檙 ddyletswydd statudol trwy rybudd a gytunwyd neu rybudd unochrog (adrannau 34 ac 87(1)(b) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002) neu trwy ei gofrestru fel gwrit neu orchymyn yn effeithio ar dir yn y gofrestr Pridiannau Tir.

Fodd bynnag, nid yw hawl i brynu a gadwyd yn fudd gor-redol (hyd yn oed lle bo pwy bynnag sydd 芒鈥檙 hawl mewn union feddiannaeth) (paragraff 6(1) Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985, fel y鈥檌 disodlwyd gan baragraff 18(10) Atodlen 11 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002). O ganlyniad, os caiff ei drosglwyddo am gydnabyddiaeth 芒 gwerth iddi heb warchod yr hawl i brynu a gadwyd yn y gofrestr, ni all y tenant gofrestru rhybudd o鈥檌 ran (oherwydd bydd y prynwr wedi cael blaenoriaeth drosto o dan adran 29(2) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002), na chofrestru pridiant tir os yw鈥檙 tir yn ddigofrestredig (paragraff 6(2) Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985).

3.5 Chwiliadau

Oherwydd y problemau maint a drafodwyd eisoes, dylech bob amser wneud chwiliad swyddogol o鈥檙 Map Mynegai. Bydd caffaelwr o dan unrhyw un o鈥檙 gwarediadau sy鈥檔 cael eu trafod yn y cyfarwyddyd hwn yn gallu gwneud chwiliad swyddogol gyda blaenoriaeth i ddiogelu prynu鈥檙 tir (o dan reol 148 o Reolau Cofrestru Tir 2002). Mae hyn yn cynnwys prynwr o dan ddarpariaethau鈥檙 hawl i brynu a gadwyd.

3.6 Rhyddhau morgeisai presennol

Yr egwyddor gyffredinol ar gyfer holl warediadau sydd o fewn cwmpas y cyfarwyddyd hwn yw y bydd angen i holl forgeisi, oni bai bod y contract yn darparu fel arall:

• fod wedi eu rhyddhau o ran y cyfan neu ran gan ddefnyddio ffurflen briodol Cofrestrfa Tir EF; neu
• yn achos gwarediadau trwy brydles, fod gyda chydsyniad y morgeisai; neu
• yn achos tir digofrestredig, fod wedi eu rhyddhau neu gyda chydsyniad yn y ffordd arferol.

Mae un eithriad i鈥檙 egwyddor hon lle mae鈥檙 ddeddfwriaeth yn darparu bod y morgais yn cael ei ryddhau neu ei ollwng ohono鈥檌 hun, er na fydd atebolrwydd personol y morgeisiwr. Daw鈥檙 eithriad hwn o dan yr hawl i brynu (boed wedi ei ddiogelu neu beidio) (paragraff 21 Atodlen 6 i Ddeddf Tai 1985). Ni fydd angen unrhyw ryddhad, gydsyniad, na gollyngiad ar gyfer gwarediad o鈥檙 fath.

3.7 Ffurf y trosglwyddiad, trawsgludiad neu brydles

Y ffurflen drosglwyddo benodedig ar gyfer y trafodion hyn yw ffurflen TR1 neu ffurflen TP1. Nid oes unrhyw ffurflen drawsgludo neu brydlesu benodedig. Rhaid i鈥檙 offeryn gynnwys y datganiadau gofynnol a, lle bo angen, rhestr o鈥檙 eiddo sy鈥檔 cael ei ddal gan denantiaid sicr.

3.8 Tir digofrestredig a Thystysgrif Teitl

Y Dystysgrif Teitl y mae鈥檔 rhaid ei rhoi o dan y ddeddfwriaeth yw ffurflen PSD17 ar gyfer yr holl drafodion sy鈥檔 cael eu trafod yn y cyfarwyddyd hwn (y dystysgrif yw鈥檙 un gymeradwy i鈥檙 cofrestrydd o dan adran 171G a pharagraff 2(4) Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985, adran 108 a pharagraff 2(2) Atodlen 12 a 133(8) i Ddeddf 1988) heblaw gwerthiannau unigol i denantiaid sy鈥檔 arfer yr hawl i brynu a gadwyd (mae dwy ddarpariaeth Tystysgrif Teitl o dan yr hawl i brynu a gadwyd). Mae鈥檙 gyntaf, at waredu鈥檙 ystad neu d欧 unigol i rywun heblaw鈥檙 tenant sicr yn cael ei gwneud o dan Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985. Mae鈥檙 ail, lle bo鈥檙 tenant sicr blaenorol yn arfer yr hawl i brynu a gadwyd o dan adran 154 o Ddeddf Tai 1985 fel y mae Rheoliadau 1993 yn ei chymhwyso. Bydd achosion o鈥檙 fath olaf yn brin, fel y trafodwyd yn Rhywun cymwys yn arfer yr hawl i brynu a gadwyd oherwydd bydd yr ystad eisoes wedi ei chofrestru fel arfer. Fodd bynnag, gall y landlord newydd, fel y trafodir isod, symud tenantiaid eiddo digofrestredig ac yna bydd gwerthiant i鈥檙 tenant o dan yr ail gyfundrefn.

Mae鈥檙 Dystysgrif Teitl yn osgoi鈥檙 angen i鈥檙 prynwr ymchwilio i鈥檙 teitl ac unrhyw hawddfreintiau a roddwyd yn y gwarediad, a gall y cofrestrydd ddibynnu arno wrth ystyried pa ddosbarth o deitl i ganiat谩u o ran y tir. Os oes unrhyw gamgymeriadau mewn Tystysgrif Teitl a bod y cofrestrydd yn cael colled o ganlyniad trwy orfod digolledu perchennog neu rywun arall (o dan adran 103 ac Atodlen 8 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002), bydd rhoddwr y dystysgrif, yn ei dro, yn gorfod digolledu鈥檙 cofrestrydd.

3.9 Cofrestru gorfodol

Yn wreiddiol roedd yr amrywiol gyfundrefnau yn cynnwys darpariaethau oedd angen cofrestru gorfodol unrhyw warediadau danynt. Erbyn hyn mae鈥檙 gofyniad cyffredinol i gofrestru sydd yn adran 4 o Ddeddf Cofrestru Tir 2002 wedi disodli鈥檙 darpariaethau hyn.

Sylwch, yn arbennig, bod rhoi prydles o dan yr hawl i brynu, neu drosglwyddiad grantwr o brydles lle mae hawl i brynu a gadwyd ar y tir, yn peri cofrestru gorfodol, hyd yn oed os oes llai na 7 mlynedd o鈥檙 brydles ar 么l (adran 4(1)(b)(e) ac (f) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002. Gweler hefyd adran 27(2) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002 lle bydd prydles o鈥檙 fath yn cael ei rhoi allan o ystad gofrestredig).

3.10 Hawddfreintiau newydd a roddwyd dros dir digofrestredig

Lle bo unrhyw dir gyda hawddfreintiau drosto yn ddigofrestredig yna dylid rhoi Tystysgrif Teitl, gweler Teitl digofrestredig a Thystysgrif Teitl. Barn Cofrestrfa Tir EF yw bod y gofyniad am Dystysgrif Teitl a ph诺er y gwerthwr cyntaf i鈥檞 roi yn ymestyn i roi unrhyw hawddfraint dros dir digofrestredig ym mherchnogaeth y gwerthwr hyd yn oed os cofrestrwyd y tir trech eisoes. Bydd unrhyw hawddfreintiau a roddwyd mewn trawsgludiadau gan werthwyr cyntaf yn cael eu cofrestru fel yn perthyn i鈥檙 teitl oni bai bod tystiolaeth allanol arall sydd ar gael i鈥檙 cofrestrydd yn gwrth-ddweud y dystysgrif (er enghraifft, os oedd rhan o鈥檙 tir caeth eisoes yn gofrestredig yn enw rhywun heblaw鈥檙 gwerthwr cyntaf).

3.11 Hawddfreintiau newydd a roddwyd dros dir cofrestredig

Lle bo hawddfreintiau llesiannol penodol yn cael eu rhoi dros dir cofrestredig arall ym mherchnogaeth gwerthwyr cyntaf trwy鈥檙 offeryn gwaredu byddant yn cael eu trin yn y ffordd arferol. Dylai鈥檙 ffurflen gais roi rhif teitl y tir caeth. Cyn belled 芒 bod y tir caeth wedi ei gofrestru鈥檔 gyfan gwbl yn enw鈥檙 gwerthwr bydd yr hawddfreintiau yn cael eu cynnwys yn y teitl cofrestredig.

3.12 Cofrestru鈥檙 trosglwyddiad, trawsgludiad neu brydles

Os nad yw鈥檔 bosibl ichi gyflwyno cais yn electronig, dylech anfon eich cais i鈥檙 cyfeiriad a nodir ar gyfer ceisiadau.

3.13 Cofrestru鈥檙 perchennog

Lle bo鈥檙 prynwr yn gorfforaeth o fath arbennig, fel landlord cymdeithasol cofrestredig, fe all y bydd angen cyfyngiadau i adlewyrchu cyfyngiadau ar eu pwerau i ddelio 芒鈥檙 ystad gofrestredig. Lle bo鈥檙 prynwr yn elusen heb ei heithrio, bydd y cyfyngiad elusennol priodol yn cael ei gofnodi yn y gofrestr 鈥� gweler cyfarwyddyd ymarfer 14: elusennau.

3.14 贵蹿茂辞别诲诲 sy鈥檔 daladwy

Mae ff茂oedd Cofrestrfa Tir EF yn daladwy yn 么l y Gorchymyn Ffi Cofrestru Tir cyfredol, gweler Cofrestrfa Tir EF: 贵蹿茂辞别诲诲 Gwasanaethau Cofrestru

3.15 Delio 芒 gwarediadau tra bo鈥檙 ystad yn cael ei gofrestru

Mewn llawer achos bydd y trefniadau cyllido a wnaed gan y prynwr yn golygu ei fod yn dibynnu ar wneud gwerthiannau i denantiaid ac eraill tra bo鈥檙 tir yn cael ei gofrestru. Mae鈥檙 problemau sy鈥檔 deillio o hyn yn adnabyddus ac nid ydynt yn cael eu trafod yma. Fodd bynnag, mae ffyrdd hollol ymarferol o osgoi oedi hir trwy allu cwblhau鈥檙 gwerthiannau. Mae鈥檙 rhain yn cynnwys:

• bod y gwerthwyr cyntaf yn cwblhau cymaint o werthiannau ag y bo modd cyn cwblhau lle bo tenantiaid wedi arfer eu hawliau o dan y Deddfau Tai;
• sicrhau bod y cais yn gywir a bod holl ddogfennau angenrheidiol yn cael eu cyflwyno;
• rhannu鈥檙 pryniant yn barseli fel nad yw problem gydag un rhan yn effeithio ar y cyfan;
• lle bo鈥檔 hysbys ymlaen llaw bod eiddo i鈥檞 werthu, cael Tystysgrifau Teitl ar wah芒n (pan fo鈥檔 berthnasol) a throsglwyddiadau ar eu cyfer fel bod modd eu cofrestru鈥檔 unigol.

Yr argymhelliad cryf yw y dylid trafod y materion hyn gyda鈥檙 Cofrestrydd Tir Lleol yn Swyddfa Cofrestrfa Tir EF o dan sylw, yn arbennig gan y gallai defnyddio ceisiadau lluosog arwain yn anfwriadol at ff茂oedd uwch 鈥� gweler Ymgynghori 芒鈥檙 Cofrestrydd Tir Lleol am ragor o fanylion.

3.16 Morgeisi ar 么l caffaeliad gan y prynwr

Lle bo鈥檙 ddeddfwriaeth yn gofyn i gofnodi cyfyngiad yn y gofrestr, hyd yn oed os nad yw鈥檙 teitl wedi ei gofrestru eto, mae arwystl neu forgais yn warediad. Gan fod rhaid iddo ddigwydd ar 么l i鈥檙 prynwr gaffael y budd sy鈥檔 cael ei gofrestru, mae angen cydsyniad o dan y cyfyngiad cyn bod modd cofrestru arwystl. Fodd bynnag, gwnaed darpariaeth ar gyfer hyn fel y gall fod gwarediad eithriedig o fudd fel gwarant am fenthyciad lle bo cyfyngiadau o鈥檙 fath yn berthnasol (adrannau 81(3) ar gyfer gwarediadau cyn 15 Awst 2018 ac 133 o Ddeddf 1988 ar gyfer gwarediadau ar neu ar 么l 15 Awst 2018. Ymhob un o鈥檙 achosion hyn caiff gwarediad eithriedig ei ddiffinio yn adran 81(8) (ar gyfer gwarediadau cyn 15 Awst 2018) neu adran 133 (ar gyfer gwarediadau ar neu ar 么l 15 Awst 2018) o Ddeddf Tai 1988. Mae darpariaeth hefyd y bydd amod cydsyniad ar yr arwystl ei hun cyn y gall perchennog arfer pwerau (adrannau 81(4) (ar gyfer gwarediadau cyn 15 Awst 2018) ac 133(2) o Ddeddf Tai 1988 ar gyfer gwarediadau ar neu ar 么l 15 Awst 2018). Lle bo鈥檙 landlord newydd yn dod o dan gyfundrefn yr hawl i brynu a gadwyd, bydd angen cydsynio 芒 chreu鈥檙 arwystl, gweler Morgais gan y landlord newydd.

Lle bo perchennog yr arwystl yn arfer p诺er gwerthu bydd angen i brynwr fod yn fodlon, a gallu argyhoeddi Cofrestrfa Tir EF, y rhoddwyd y cydsyniad. Lle bo鈥檙 cydsyniad yn gydsyniad cyffredinol sy鈥檔 darparu:

• y bydd yr eiddo yn wag ar adeg y gwerthiant
• bod y prynwr yn ddarpar berchen-ddeiliad
• mai鈥檙 pris yw鈥檙 gorau sydd ar gael yn rhesymol

yna bydd angen tystysgrif ar y cofrestrydd oddi wrth y gwerthwr neu forgeisai y cyflawnwyd amodau鈥檙 cydsyniad o ran y trosglwyddiad. O dan yr amgylchiadau hyn ni fyddai gan y cofrestrydd unrhyw wrthwynebiad i weld y dystysgrif hon yn cael ei hardystio wrth drosglwyddo.

Ni fydd Cofrestrfa Tir EF yn gwneud ymholiad ynghylch bodolaeth unrhyw gydsyniad o鈥檙 fath os daw cais i warchod yr arwystl trwy rybudd a gytunwyd neu rybudd unochrog. Os bydd cais wedyn i鈥檞 gofrestru鈥檔 safonol (bydd yn rhaid iddo fod os oes bwriad i arfer p诺er gwerthu) bydd angen y cydsyniad.

Fodd bynnag, lle bo鈥檙 llys wedi gorchymyn gwerthiant o dan adran 90 o Ddeddf Cyfraith Eiddo 1925 ni fydd angen cyflwyno鈥檙 cydsyniad ar y sail y bu鈥檔 rhaid argyhoeddi鈥檙 llys bod arwystl yn bodoli mewn ecwiti cyn gwneud y gorchymyn ac y bydd felly wedi gorfod bodloni ei hun fod cydsyniad.

3.17 Cyfyngiadau ar warediadau eraill

Nid yw鈥檙 cyfyngiadau ar warediad pellach a drafodwyd yn y paragraff hwn yn cynnwys y darpariaethau sy鈥檔 cyfyngu ar warediadau lle mae鈥檙 hawl i brynu a gadwyd yn berthnasol hefyd. Yn y fath achos, bydd angen cydsyniad o dan y darpariaethau llawer mwy cyfyngol hynny hefyd a bydd yn cael ei adlewyrchu yn y cyfyngiad perchnogaeth ar wah芒n ar gyfer y cyfundrefnau hynny 鈥� gweler Y cyfyngiad gofynnol.

Fel sy鈥檔 cael ei adlewyrchu yn y cyfyngiadau perchnogaeth a drafodwyd uchod, y rheol gyffredinol yw bod yr angen am gydsyniad yn cyfyngu ar holl warediadau oni bai eu bod yn cael eu dosbarthu fel gwarediadau eithriedig. At ddibenion y ddeddfwriaeth mae contract i waredu budd yn warediad (adrannau 133(4) o Ddeddf 1988, adrannau 32(4) neu 43(5) o Ddeddf Tai 1985 ac adran 173(4) o Ddeddf 1989).

Cyn cofrestru unrhyw warediad, felly, bydd angen argyhoeddi鈥檙 cofrestrydd naill ai:

• bod yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru wedi cydsynio鈥檔 benodol neu鈥檔 gyffredinol 芒鈥檙 gwarediad, neu
• ei fod yn warediad eithriedig.

Lle bo cais i nodi contract ar gyfer gwarediad (o dan adran 34 o Ddeddf Cofrestru Tir, 2002) bydd y ceisydd yn gorfod argyhoeddi鈥檙 cofrestrydd yn yr un modd.

Mae Cofrestrfa Tir EF yn cadw鈥檙 hawl i fynnu bod y ceisydd yn cael cadarnhad oddi wrth werthwr bod y trafodiad yn dod o fewn y cydsyniad ac, yn arbennig, y cydymffurfiwyd ag unrhyw amodau yn y cydsyniad, fel prisiad neu hysbysu tenantiaid. Mae鈥檔 debygol iawn y bydd angen cadarnhad o鈥檙 fath lle bo鈥檙 cydsyniad yn gydsyniad cyffredinol yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru. Mae angen y cadarnhad er mwyn sicrhau nad yw gwarediad sydd angen cydsyniad yn cael ei gofrestru trwy gamgymeriad.

Os na chydymffurfiwyd 芒鈥檙 amodau, mae鈥檔 debygol nad yw鈥檙 trafodiad o fewn y cydsyniad a gall fod yn ddi-rym o鈥檙 herwydd.

Gweler Cadw dogfennau a gyflwynir gyda cheisiadau o ran cadw dogfennau a gyflwynir gyda cheisiadau.

Hyd yma, mae鈥檙 adran hon wedi delio 芒 gwarediadau o dir cofrestredig. Fodd bynnag, yn achos gwarediadau o dir ym meddiant ymddiried gweithredu ar dai, efallai nad yw鈥檙 tir ei hun yn gofrestredig. Fel y crybwyllwyd, gall ymddiried gaffael ei thir trwy freinio statudol a gall fod heb ei gofrestru. Lle na chafodd ei gofrestru, bydd angen ei gofrestru pan fydd yr ymddiried yn ei waredu o dan y darpariaethau arferol (adran 4 o Ddeddf Cofrestru Tir 2002).

Bydd angen tystiolaeth debyg ar y cofrestrydd ar adeg cofrestru鈥檙 gwarediad ag y byddai pe bai鈥檙 tir yn gofrestredig, ond caiff gofynion ychwanegol penodol eu pennu ar werthiannau gan ymddiriedau gweithredu ar dai, fel a ganlyn:

Gwerthu t欧 unigol o dan ddarpariaethau gwirfoddol

Yn wahanol i ddarpariaethau hawl i brynu, lle ychwanegwyd ymddiried gweithredu ar dai at restr landlordiaid y mae darpariaethau o鈥檙 fath yn gweithredu arnynt (adran 83 o Ddeddf 1988), gwnaed darpariaeth arbennig ar gyfer gwarediadau gwirfoddol o dir gan ymddiriedau gweithredu ar dai (adran 79 ac Atodlen 11 i Ddeddf 1988). Lle bo cydsyniad yn cael ei roi gan yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru a bod y cydsyniad hwnnw yn caniat谩u gwerthiannau am bris gostyngol a heb eithrio gosod arwystl gostyngiad, mae鈥檙 ymrwymiad arferol i ad-dalu鈥檙 cyfan neu ran o unrhyw ostyngiad wrth waredu鈥檔 gynnar a鈥檙 arwystl i warantu鈥檙 ymrwymiad yn berthnasol.

Nid oes unrhyw ddarpariaethau sy鈥檔 gorfodi鈥檙 ymddiried gweithredu ar dai i roi Tystysgrif Teitl i鈥檙 prynwr o dan werthiannau gwirfoddol o鈥檙 fath.

Gan fod y darpariaethau hyn yn debyg iawn i鈥檙 rhai sydd yn Rhan II o Ddeddf Tai 1985 ni ch芒nt eu trafod ymhellach. Fodd bynnag, os bydd yr ymddiried gweithredu ar dai yn gosod arwystl gostyngiad yn 么l y darpariaethau hyn, rhaid i鈥檙 gwarediad ei wneud yn glir bod yr ymddiried yn gweithredu trwy ei bwerau o dan Atodlen 11 i Ddeddf 1988 fel bod modd gwneud y cofnod priodol yng nghofrestr arwystlon teitl y prynwr.

Bydd ffurf y cofnod yn dilyn ffurf cofnod yr arwystl gostyngiad o dan Ran V o Ddeddf Tai 1985 ond gan gyfeirio at adran 79(13) ac Atodlen 11 i Ddeddf 1988. Bydd dileu鈥檙 arwystl gostyngiad yn cael ei drin yn yr un modd ag arwystlon gostyngiad o dan Ddeddf Tai 1985.

Gwarediadau tai gyda thenantiaeth sicr

Mae darpariaethau arbennig ar waredu t欧 neu fflat sydd 芒 thenantiaeth sicr yn union cyn y gwarediad. Er bod y ddeddfwriaeth (adran 79 o Ddeddf 1988) yn cyfeirio at d欧 neu fflat, mewn gwirionedd mae鈥檔 fwy tebygol o fod yn briodol i werthu ystad neu ran o ystad ac mae鈥檙 drafodaeth sy鈥檔 dilyn yn tybio mai felly y mae.

Diben y ddeddfwriaeth yw gwarchod y tenant fel y bydd y denantiaeth yn symud o fod yn denantiaeth yn y sector cyhoeddus i un all fod yn y sector preifat.

Mae鈥檔 gwneud hyn trwy:

• fynnu bod trosglwyddiadau o鈥檙 fath i bobl gymeradwy yn unig (diffiniwyd fel landlord cymdeithasol cofrestredig, darparwr cofrestredig tai cymdeithasol nad yw am elw, awdurdod tai lleol neu awdurdod lleol arall: adran 79(2) o Ddeddf 1988), ac
• (er mwyn sicrhau na all pobl o鈥檙 fath waredu鈥檙 ystad i bobl anghymeradwy) darparu nad oes modd gwaredu ymhellach heb gydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru.

Mae eithriad ar gyfer trosglwyddiadau sy鈥檔 dod o fewn Rhan V o Ddeddf Tai 1985 (hawl i brynu). Mae modd cyferbynnu鈥檙 darpariaethau hyn gyda鈥檙 darpariaethau hawl i brynu a gadwyd (gweler Yr hawl i brynu a gadwyd) sy鈥檔 gwarchod hawl benodol tenant o鈥檙 fath i brynu ei d欧 neu fflat. Gall, ac yn aml bydd, y ddwy gyfundrefn yn cydredeg yn yr un trafodiad.

Mae鈥檙 canlynol yn rhestr o warediadau dilynol eithriedig o dir lle nad oes angen cydsyniad fel y鈥檜 diffinnir yn adran 133(11) o Ddeddf Tai 1988 (fel y鈥檜 mewnosodwyd gan Ddeddf Rheoleiddio Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig (Cymru) 2018. Fodd bynnag, nid yw鈥檔 cynnwys gwarediadau goddefedig o dan ddarpariaethau鈥檙 hawl i brynu a gadwyd sydd, er eu bod yn debyg, yn wahanol ac yn cael eu trin o dan Y gwarediad yn amodol ar hawliau a ddiogelwyd i brynu. Mae鈥檙 gwarediadau鈥檔 cynnwys:

• gwaredu t欧 preswyl i rywun 芒 hawl i brynu o dan Ran V o Ddeddf Tai 1985, pa un ai yw鈥檙 gwarediad yn cael ei wneud o dan y rhan honno ai peidio
• gwarediad gorfodol o fewn ystyr Rhan V o Ddeddf Tai 1985 (p鈥檜n ai y gwneir y gwarediad o dan y Rhan honno ai peidio)
• gwaredu hawddfraint neu rent-d芒l.
• gwaredu budd fel gwarant am fenthyciad 鈥� gweler [Morgeisi]((#mortgages) ar 么l caffaeliad gan y prynwr
• rhoi tenantiaeth ddiogel neu鈥檙 hyn fyddai wedi bod yn denantiaeth ddiogel ond ar gyfer unrhyw un o baragraffau 2 i 12 o Atodlen 1 i Ddeddf Tai 1985
• rhoi tenantiaeth sicr neu ddeiliadaeth amaethyddol sicr, o fewn ystyr Rhan 1 o Ddeddf Tai 1985, neu鈥檙 hyn fyddai鈥檔 denantiaeth neu ddeiliadaeth o鈥檙 fath ond ar gyfer unrhyw un o baragraffau 4 i 8 o Atodlen 1 y Ddeddf hon
• trosglwyddo budd sy鈥檔 cael ei ddal ar ymddiried dros unrhyw un pa un ai yw鈥檙 gwarediad yn cael ei wneud mewn cysylltiad 芒 phenodi ymddiriedolwr newydd neu mewn cysylltiad 芒 diswyddo unrhyw ymddiriedolwr.

Yn ogystal 芒鈥檙 gwarediadau eithriedig uchod mae un amgylchiad arall (mae鈥檙 ddeddfwriaeth i鈥檞 chael yn adran 133(2) o Ddeddf 1988) lle na fydd angen cydsyniad. Dyma lle bydd perchennog y tir yn ei golli trwy weithredu鈥檙 gyfraith neu trwy orchymyn y llys a鈥檙 tir yn mynd, neu鈥檔 cael ei drosglwyddo, i rywun arall. Yn yr achosion hyn bydd y perchnogion newydd yn cael eu cofrestru ond yn amodol ar yr un cyfyngiad.

Lle bo鈥檙 perchennog wedi ei gofrestru gyda chyfyngiad yn atal gwaredu budd heb gydsyniad Y Gorfforaeth Tai, y Rheolydd Tai Cymdeithasol neu Weinidogion Cymru, mae modd anwybyddu鈥檙 cyfyngiad hwn os yw cydsyniad yn cael ei roi gan yr Ysgrifennydd Gwladol o dan un o鈥檙 cyfyngiadau yn Cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru a鈥檙 cyfyngiadau sy鈥檔 eu gorfodi (adran 81(7) neu 133(7) o Ddeddf 1988).

Yn olaf, bydd y cofrestrydd yn gwneud un eithriad anstatudol, a hollol ddewisol, i鈥檙 angen am gydsyniad. Dyma lle bydd y perchennog cofrestredig yn tystio bod y tir sy鈥檔 ffurfio gwarediad (os yw鈥檔 drosglwyddiad o ran neu brydles neu drosglwyddiad o鈥檙 cyfan) yn dir sydd, tra鈥檙 oedd yn wreiddiol yn gynwysedig fel rhan o barsel mwy oedd yn cynnwys tai gyda chyfyngiadau ar warediad pellach yn gweithredu arnynt, erioed wedi bod 芒 chyfyngiadau o鈥檙 fath arno. Bwriad hyn yw cynnwys y sefyllfa lle bo tai, er enghraifft, o gwmpas maes pentref wedi cael eu gwaredu gyda鈥檙 maes pentref fel un trosglwyddiad yn wreiddiol, fel eu bod wedi cael eu cofrestru o dan deitl unigol gyda chyfyngiad, a bod gwarediad wedyn o ran o鈥檙 maes pentref. O dan y fath amgylchiadau bydd angen i swyddog cyfrifol y perchennog cofrestredig lofnodi tystysgrif nad oedd y cyfyngiad erioed wedi effeithio ar y tir o dan sylw.

4. Yr hawl i brynu a gadwyd

4.1 Cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru a鈥檙 cyfyngiadau sy鈥檔 eu gorfodi

Yn Materion cyffredin, mae cyfeiriad at y trefniant lle gall tenantiaid gael eu gwarchod rhag gweithrediadau landlord difater yn y sector preifat trwy gyfundrefn o gymeradwyo鈥檙 landlord newydd a鈥檌 olynydd uniongyrchol. Mae鈥檙 amddiffyniad hwn o ran natur gyffredinol y denantiaeth. Hawl benodol tenant blaenorol landlord yn y sector cyhoeddus yw鈥檙 hawl i brynu a gadwyd i warchod un o鈥檌 hawliau fel tenant rhag landlord cymdeithasol neu sector preifat, sef hawl i brynu鈥檙 rhydd-ddaliad neu brydles o dan Ran V o Ddeddf Tai 1985.

Yn gyffredinol, bydd tenant yn peidio 芒 bod yn denant sicr pan fydd budd ei landlord yn ei d欧 yn cael ei drosglwyddo i landlord nad yw yn dod o fewn dosbarth landlordiaid sector cyhoeddus ar sail Deddf Tai 1985.

Ar hyn o bryd mae dosbarth landlordiaid sector cyhoeddus yn cynnwys (o ran landloriaid cymdeithasol cofrestredig, gweler adran 1 o 1985.

Ar hyn o bryd mae dosbarth landlordiaid sector cyhoeddus yn cynnwys (o ran landloriaid cymdeithasol cofrestredig, gweler adran 1 o Ddeddf Tai 1996).

• awdurdod lleol
• corfforaeth datblygu
• ymddiried gweithredu ar dai
• Asiantaeth Cartrefi a Chymunedau (sy鈥檔 masnachu o dan yr enw Cartrefi Lloegr)
• Yr Ysgrifennydd Gwladol
• corfforaeth datblygu trefol
• ymddiried tai sy鈥檔 elusen
• cymdeithas dai sy鈥檔 landlord cymdeithasol cofrestredig neu ddarparwr cofrestredig preifat tai cymdeithasol ond nad yw鈥檔 gymdeithas dai cydweithredol
• tai cydweithredol y mae adran 80(4) o Ddeddf Tai 1985 yn berthnasol iddi
• ac o dan rai amgylchiadau, gall y dosbarth gynnwys Asiantaeth Cartrefi a Chymunedau (sy鈥檔 masnachu o dan yr enw Cartrefi Lloegr) a Gweinidogion Cymru.

Daw 鈥榟awl i gaffael鈥� newydd i rai tenantiaid landlordiaid cymdeithasol cofrestredig trwy adran 16 o Ddeddf Tai 1996 (o ran landlordiaid cymdeithasol cofrestredig, gweler adran 1 o Ddeddf Tai 1996).

4.2 Yr hawl benodol

O dan yr hawl arferol i brynu bydd tenant sicr (芒 siarad yn gyffredinol, tenant landlord sector cyhoeddus) 鈥榶n mynd 芒鈥� ei hawl i brynu pa eiddo bynnag y bydd yn ei feddiannu ar y pryd gydag ef (yn amodol ar yr eithriadau yn Atodlen 5 i Ddeddf Tai 1985), a bydd yr hawl hon yn parhau hyd yn oed os bydd yn symud yn ystod yr amser y mae鈥檔 denant sicr, o d欧 i fflat ac yn 么l i d欧, er enghraifft. Nid yw鈥檙 hawl yn gyfyngedig i un t欧 neu fflat arbennig. Fodd bynnag, unwaith y bydd y tenant yn peidio 芒 bod yn denant sicr mwyach, bydd yr hawl i brynu yn crisialu yn y t欧 y mae鈥檔 ei feddiannu ar y pryd. Yna daw鈥檙 hawl hon yn hawl i brynu a gadwyd a chaiff ei nodi fel baich ar yr eiddo arbennig. O dan rai amgylchiadau, mae鈥檙 landlord newydd yn cael yr hawl i symud y tenant, ac mae鈥檙 hawl wedyn yn berthnasol i鈥檙 eiddo newydd. Yna rhaid dileu鈥檙 hen gofnod a gwneud un newydd. Yn yr un modd, os bydd yr hawl yn peidio 芒 bod (er enghraifft, oherwydd bod y tenant wedi marw ac nad oes unrhyw olyniaeth i鈥檙 hawl) mae modd dileu鈥檙 cofnod. Y pecyn hwn o hawliau yw testun yr adran hon.

4.3 Y ddeddfwriaeth a threfniadau trosiannol

Yn yr adran hon, mae鈥檙 troednodion yn cyfeirio at Ran V o Ddeddf Tai 1985 fel y mae鈥檔 berthnasol yn rhinwedd Rheoliadau Tai (Cadw鈥檙 Hawl i Brynu) 1993 fel y鈥檜 diwygiwyd. Mae鈥檙 Rheoliadau hyn yn cynnwys cod cyflawn yr hawl i brynu a gadwyd.

Disodlodd Rheoliadau Tai (Cadw鈥檙 Hawl i Brynu) 1993 fel y鈥檜 diwygiwyd Reoliadau 1989 oedd bron yr un fath heblaw am achosion lle cyflwynwyd rhybudd i arfer yr hawl i brynu a gadwyd cyn 11 Hydref 1993.

4.4 Y gwarediad yn amodol ar hawliau a ddiogelwyd i brynu

Daw鈥檙 hawl i brynu a gadwyd i rym pryd bynnag y bydd gwarediad o d欧 芒 thenantiaeth sicr i rywun nad yw鈥檔 bodloni amod y landlord at greu tenantiaeth sicr a bod y denantiaeth sicr (er enghraifft, nid yw鈥檙 landlord newydd yn dod o fewn dosbarth landlord sector cyhoeddus yn adran 80(1) o Ddeddf Tai 1985 fel y newidir neu yr ychwanegir ati o bryd i鈥檞 gilydd (gweler Cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru a鈥檙 cyfyngiadau sy鈥檔 eu gorfodi) trwy hynny yn peidio 芒 bod felly (adran 171A(1) o Ddeddf Tai 1985). Felly fe all fod dwy gyfundrefn ar wah芒n yn rheoli unrhyw d欧 arbennig, e.e. y gyfundrefn gwarediad gwirfoddol a chyfundrefn yr hawl i brynu a gadwyd. Mewn rhai meysydd hanfodol, yn arbennig creu morgais gan y landlord newydd, nid yw鈥檙 cyfundrefnau鈥檔 cyd-daro; fe all y bydd angen cydsyniad o dan un gyfundrefn ond nid o dan un arall (gweler Cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru a鈥檙 cyfyngiadau sy鈥檔 eu gorfodi). Mae hefyd landlordiaid lle gall yr hawl i brynu a gadwyd fod yr unig gyfundrefn sy鈥檔 gweithredu.

Rhaid i鈥檙 gwarediad cymhwyso, all fod yn drawsgludiad, trosglwyddiad neu brydles.

• gynnwys datganiad ei fod yn warediad y mae adran 171A o Ddeddf Tai 1985 yn berthnasol iddo (paragraff 1 Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985). Mae鈥檙 ffurf ganlynol yn cael ei hargymell yn gryf:

• restru, hyd eithaf gwybodaeth a chred y gwerthwr, y tai sy鈥檔 cael eu dal gan denantiaid sicr. Dylid llunio鈥檙 rhestr hon mewn trefn alffaniwmerig, o ddewis mewn atodlen i鈥檙 offeryn (gweler Y cofnodion mewn cofrestr teitl yn amodol ar hawliau a ddiogelwyd i brynu am enghraifft o gofnod alffaniwmerig)
• fel arfer rhaid rhestru holl dai ar wah芒n. Fodd bynnag, mae hawl eu rhestru fel 鈥淩hifau 1-15 (odrifau) Rhodfa Acasia鈥�, neu ddweud 鈥減ob rhif鈥�, ond ei bod yn glir yn union beth yw cyfeiriadau鈥檙 eiddo
• bod yn gofrestredig, yn achos prydles, waeth be fo hyd y brydles (adrannau 4(1)(b) ac (f) a 29(2)(b)(v) o Ddeddf Cofrestru Tir, 2002)
• lle bo鈥檙 tir yn ddigofrestredig, neu lle bo鈥檙 tir trech yn gofrestredig ond bod yr offeryn yn rhoi hawliau dros dir digofrestredig, gynnwys Tystysgrif Teitl ar [Ffurflen PSD 17(/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/360199/PSD17.pdf) i鈥檞 ganlyn

4.5 Y cofnodion mewn cofrestr teitl yn amodol ar hawliau a ddiogelwyd i brynu

Mae鈥檔 ddyletswydd ar y cofrestrydd i wneud cofnodion yn y gofrestr yn adlewyrchu鈥檙 datganiadau a wnaed yn yr offeryn. Bydd hyn yn cael ei wneud yn y gofrestr arwystlon a, heblaw lle bo dim ond un neu ddau o dai o dan sylw (lle na fydd atodlen yn cael ei chreu), bydd y cofnod ar y ffurf ganlynol:

Gallai enghraifft o gofnod fod yn debyg i hyn:

Rhif yr eitem	Disgrifiad o鈥檙 tai preswyl cymwys	Disgrifiad o鈥檙 tai preswyl cymwys
1	3 Acacia Gardens	1.4.1991
2	4 Acacia Gardens	1.4.1991
3	5 Acacia Gardens	1.4.1991
4	27 Bracken Road	1.4.1991
5	32 Bracken Road	1.4.1991
6	2 Crabtree Avenue	1.4.1991

Mae hon yn enghraifft o gofnod alffaniwmerig. Oherwydd y gall fod cryn newidiadau yn yr eiddo sydd 芒 hawliau a ddiogelwyd i brynu arno ar ystadau mawr iawn, am resymau fydd yn cael eu trafod isod, mae Cofrestrfa Tir EF yn ystyried ei bod yn ddefnyddiol i bawb bod y dull hwn yn cael ei ddefnyddio.

4.6 Y cyfyngiad gofynnol

Mae angen y datganiadau gofynnol yn yr offeryn y cyfeiriwyd ato yn Y gwarediad yn amodol ar hawliau a ddiogelwyd i brynu fel y gall y cofrestrydd nodi鈥檙 trafodiad. Mae dyletswydd arno i gofnodi cyfyngiad yn y gofrestr ar gyfer unrhyw berchennog ddaw yn gofrestredig o ganlyniad i鈥檙 offeryn. Ni all y perchennog hwnnw waredu llai na鈥檌 fudd cyfan heb gydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru, oni bai ei fod i rywun neu rywrai cymwys (adran 171D o Ddeddf Tai 1985). Mae gwarediad heb gydsyniad yn ddi-rym heblaw lle bo鈥檙 cofrestrydd wedi methu gwneud cofnod yn y gofrestr yn adlewyrchu鈥檙 hawl i brynu a gadwyd. Tybiwch, er enghraifft, y rhestrwyd rhif 1 Acacia Gardens yn yr atodlen i鈥檙 offeryn ond bod y cofrestrydd heb ei gynnwys yn y cofnod yn y gofrestr, fel ei fod wedi cael ei gynnwys mewn morgais yr aethpwyd iddo heb gydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru. Yna byddai鈥檙 tenant mewn perygl o golli ei hawl i brynu a gadwyd, am nad yw鈥檔 fudd gor-redol (paragraff 6 Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985, fel y鈥檌 disodlwyd gan baragraff 18(10) Atodlen 11 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002. Fel y bydd yn cael ei drafod isod, o dan rai amgylchiadau gall yr hawl i brynu a gadwyd fodoli ar gyfer teitl digofrestredig. O dan yr amgylchiadau hynny pan fydd hawl i brynu yn peidio 芒 bod wedi ei ddiogelu bydd yn cael ei drin, os nad yw鈥檔 gofrestredig fel pridiant tir, yn ddi-rym ar gyfer prynwr o dan baragraff 6(2)) a bydd yn cael ei ohirio i warediad cofrestradwy a wnaed am gydnabyddiaeth 芒 gwerth iddi (adran 29 o Ddeddf Cofrestru Tir 2002). Byddai gan y tenant cymwys hawl i鈥檞 ddigolledu gan y cofrestrydd am y golled a achoswyd gan fethiant y cofrestrydd i gyflawni ei ddyletswyddau statudol (adran 103 ac Atodlen 8 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002. Mae dyletswydd statudol y cofrestrydd yn adran 171G ac ym mharagraff 4 Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985, fel y鈥檌 disodlwyd gan baragraff 18(7) Atodlen 11 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002). Ar y llaw arall, os methodd y gwerthwr gwreiddiol restru rhif 1 Acacia Gardens am na wyddys fod hawl i brynu arno yna bydd achos am dorri dyletswydd statudol yn ei erbyn (paragraff 9 Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985).

Yn olaf, os caiff yr eiddo ei restru鈥檔 anghywir a bod rhywun yn cael colled o ganlyniad i gofnod a wnaed gan y cofrestrydd, mae gan y cofrestrydd hawl i鈥檞 ddigolledu am y cyfryw golled os bydd raid iddo ei dalu yn y lle cyntaf (hy, fel hawl i iawndal o dan Ddeddf Cofrestru Tir 2002). Mae鈥檙 cyfyngiad yn y gofrestr perchnogaeth fel a ganlyn ar ffurf W:

Am nad yw鈥檔 glir efallai i鈥檙 cofrestrydd ar warediad trwy brydles a yw鈥檙 prydlesai sy鈥檔 gwneud y cais yn rhywun cymwys neu beidio, mae modd osgoi gorfod gwneud ymholiad os yw鈥檙 brydles yn egluro bod y ceisydd yn rhywun o鈥檙 fath. Ymhob achos arall (ar wah芒n i drosglwyddiadau, sydd heb fod 芒鈥檙 cyfyngiad arnynt) bydd gofyn cael cydsyniad.

Nid oedd ffurfiau blaenorol y cyfyngiad yn egluro nad oedd angen y cydsyniad hwn ar drosglwyddiad o fudd cyfan y landlord. Erbyn hyn bydd unrhyw gyfyngiad o鈥檙 fath yn darllen fel petai felly.

4.7 Morgais gan y landlord newydd

Bydd morgais gan berchennog yn warediad y bydd angen cydsyniad ar ei gyfer os yw鈥檔 cynnwys unrhyw dai gyda鈥檙 hawl i brynu a gadwyd arno.

Nid yw creu morgais yn warediad eithriedig ac, am ei bod yn amlwg nad yw鈥檔 warediad o fudd cyfan y landlord newydd, mae鈥檔 cael ei ddal gan y gofyniad cydsyniad.

4.8 Newid cofnodion yn ymwneud 芒鈥檙 hawl i brynu a gadwyd

Ni fydd y cofnodion perthnasol i鈥檙 hawl i brynu a gadwyd yn hollol sefydlog. Mae gan y landlord newydd hawl i symud tenantiaid, gyda鈥檜 cydsyniad, o gwmpas ei ystad neu鈥檔 wir i unrhyw d欧 arall yn ei feddiant. Yn yr achos hwn, mae鈥檙 hawl i brynu a gadwyd yn symud gyda鈥檙 tenant.

Mae鈥檔 ddyletswydd ar y landlord i wneud cais i鈥檙 cofrestrydd gofnodi rhybudd o hawliau鈥檙 tenant ac am gyfyngiad ffurf W pryd bynnag:

• y bo鈥檙 t欧 yn hollol wahanol i鈥檙 hen d欧, neu
• y bydd yn ychwanegu tir at y t欧 presennol (paragraff 5 Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985, fel y鈥檌 newidiwyd gan baragraff 18(8) Atodlen 11 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002)

Mae gan denantiaid hefyd yr hawl i wneud cais i gofnodi鈥檙 rhybudd a鈥檙 cyfyngiad (o dan adrannau 34 a 43(1)(c) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002. Diddymwyd paragraff 5(3) Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985 gan baragraff 18(9) Atodlen 11 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002). Dylai landlordiaid wneud cais ar ffurflen PSD 101 鈥� gweler Ffurflen PSD101.

Dyma鈥檙 achos lle bo鈥檙 t欧 neu dir newydd yn cael ei ddal ar deitl cofrestredig.

Fodd bynnag, fe all fod nad yw鈥檙 t欧 arall wedi ei gofrestru ac, am nad oes unrhyw ofyniad i鈥檞 gofrestru, mae darpariaeth (paragraff 5(4) Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985) ar gyfer cofrestru鈥檙 hawl i brynu a gadwyd fel pridiant tir dosbarth C(iv) (contract ystad) o dan Ddeddf Pridiannau Tir 1972. Dylid gwneud unrhyw gais i Adran Pridiannau Tir ar ffurflen K1 arferol pridiannau tir.

Os symudwyd y tenant i d欧 newydd ac nad yw鈥檙 hen d欧 yn cael ei ddal gan denant gyda鈥檙 hawl i brynu a gadwyd, dylai鈥檙 landlord dystio ar nad yw鈥檙 tir yr effeithid arno鈥檔 flaenorol mwyach 芒鈥檙 hawl i brynu a gadwyd arno, a gwneud cais i ddileu鈥檙 cofnodion sy鈥檔 berthnasol iddo.

4.9 Dileu cofnodion yn ymwneud 芒鈥檙 hawl i brynu a gadwyd

Bydd y cofrestrydd yn dileu cofnodion yn ymwneud 芒鈥檙 hawl i brynu a gadwyd o ran unrhyw d欧 preswyl cymwys arbennig ond bod y datganiadau isod yn cael eu cynnwys yn y trosglwyddiad neu brydles.

• Lle bo gwerthiant i鈥檙 tenant o dan yr hawl i brynu a gadwyd, rhaid i鈥檙 gwarediad gynnwys y datganiad canlynol, neu un tebyg, yn amlwg yn yr offeryn:

• Lle bo gwerthiant i鈥檙 tenant sydd 芒 budd yr hawl i brynu a gadwyd ond nid o dan y darpariaethau hynny mewn gwirionedd, e.e. ar delerau tebyg i warediadau gwirfoddol tai cyngor a bod yr hawl i brynu a gadwyd yn peidio 芒 bod, rhaid i鈥檙 gwarediad gynnwys y datganiad canlynol, neu un tebyg, yn amlwg yn yr offeryn:

• Lle bo鈥檙 tir yn cael ei drosglwyddo i landlord sector cyhoeddus (rhywun sy鈥檔 ateb amod landlord ar gyfer tenantiaethau sicr) rhaid i鈥檙 trosglwyddiad neu brydles (paragraff 7(2) Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985) gynnwys y datganiad canlynol, neu un tebyg, yn amlwg yn yr offeryn:

4.10 Darpariaethau dileu ychwanegol

(i) Os yw tir yn peidio 芒 bod yn amodol ar hawl i brynu a gadwyd, er enghraifft oherwydd bod y tenant wedi gadael ac nad oes gan y tenant newydd, os oes un, hawl i brynu a gadwyd, dylai鈥檙 landlord wneud cais i ddileu鈥檙 cofnodion perthnasol i鈥檙 hawl i brynu a gadwyd. Rhaid gwneud y cais ar ffurflen CN1 ac (os nad oes unrhyw dir yn y teitl yn aros yn amodol ar yr hawl i brynu a gadwyd) ffurflen RX3, gyda chefnogaeth tystysgrif yn unol 芒 darpariaethau paragraff 8 Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985. Bydd y landlord yn agored i ddigolledu鈥檙 cofrestrydd os bydd cais anghyfiawn yn arwain at hawliad yn erbyn y cofrestrydd (paragraff 9(2)(c) Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985).

(ii) Os yw budd cofrestredig y landlord wedi terfynu, bydd y teitl yn cael ei gau ar gais. Bydd y cofnodion perthnasol i鈥檙 hawl i brynu a gadwyd yn cael eu dwyn ymlaen i鈥檙 teitl i鈥檙 budd uwch (a bwrio ei fod yn gofrestredig) oni bai:

• fod terfyniad budd y landlord yn deillio o drosglwyddiad i landlord sector cyhoeddus a鈥檙 trosglwyddiad yn cynnwys yr olaf o鈥檙 tri datganiad yn Dileu cofnodion yn ymwneud 芒鈥檙 hawl i brynu a gadwyd(dylai鈥檙 datganiad gyfeirio at adran 171E(2)(a) o Ddeddf Tai 1985)
• fod y ceisydd yn gwneud cais i ddileu鈥檙 cofnodion ar y sail bod hawl i brynu yn peidio 芒 bod wedi ei ddiogelu, pryd y bydd y cofnodion yn cael eu dileu. Rhaid i鈥檙 cais fod ar ffurflenni CN1 ac (os nad oes unrhyw dir yn y teitl yn aros yn amodol ar yr hawl i brynu a gadwyd) RX3, gyda chefnogaeth tystysgrif yn unol 芒 darpariaethau paragraff 8 Atodlen 9A i Ddeddf Tai 1985. Gellir defnyddio i ddarparu鈥檙 dystysgrif hon er nad yw ei defnydd yn orfodol.

Darpariaethau manwl adran 171E o Ddeddf Tai 1985 sy鈥檔 penderfynu a yw hawl i brynu鈥檔 peidio 芒 bod wedi ei ddiogelu o dan y fath amgylchiadau.

(iii) Er bod yr hawl i brynu wedi ei diddymu ar gyfer eiddo yng Nghymru, gall barhau i fod yn gymwys lle cychwynnwyd hawliad am hawl i brynu cyn 26 Ionawr 2019 (rheol 5 o Reoliadau Deddf Diddymu鈥檙 Hawl i Brynu a Hawliau Cysylltiedig (Cymru) 2018 (Diwygiadau Canlyniadol a Darpariaethau Arbedion) 2019). Dylai cais i ddiddymu rhybudd hawl i brynu a gadwyd mewn perthynas ag eiddo yng Nghymru gynnwys tystiolaeth i fodloni鈥檙 cofrestrydd bod y budd wedi dod i ben.

4.11 Dileu pridiant tir

Ni fydd dileu cofnodion yn Adran Pridiannau Tir yn digwydd ohono鈥檌 hun o dan unrhyw amgylchiadau. Bydd yn rhaid gwneud y cais arferol i ddileu gan bwy bynnag sydd 芒 budd y cofnodion.

4.12 贵蹿茂辞别诲诲

Mae鈥檙 ff茂oedd arferol ar gyfer cofnodi rhybuddion yn y gofrestr o dan adrannau 34 neu 43 o Ddeddf Cofrestru Tir 2002 sy鈥檔 daladwy yn 么l y Gorchymyn Ffi Cofrestru Tir cyfredol, gweler Cofrestrfa Tir EF: 贵蹿茂辞别诲诲 Gwasanaethau Cofrestru. Mae modd dileu rhybudd heb dalu.

4.13 Rhywun cymwys yn arfer yr hawl i brynu a gadwyd

Yn y rhan fwyaf o achosion pan fydd rhywun cymwys gyda hawl i brynu a gadwyd yn arfer yr hawl honno, bydd y tir wedi ei gofrestru eisoes. Fodd bynnag, lle bo鈥檙 landlord wedi symud y tenant/person cymwys efallai fod y t欧 preswyl cymwys yn ddigofrestredig. Rhaid i鈥檙 landlord roi鈥檙 Dystysgrif Teitl briodol i鈥檙 tenant mewn achosion o鈥檙 fath (adran 154 o Ddeddf Tai 1985 fel y鈥檌 cymhwyswyd gan Reoliadau 1993). Mae鈥檙 rhain fel a ganlyn:

• PSD13: i鈥檞 defnyddio lle bo鈥檙 ystad sy鈥檔 cael ei thrawsgludo yn rhydd-ddaliol
• PSD14: fi鈥檞 defnyddio lle bo prydles newydd yn cael ei rhoi allan o rydd-ddaliad y landlord
• PSD15: i鈥檞 defnyddio lle bo prydles newydd yn cael ei rhoi allan o deitl prydlesol presennol y landlord

Rhaid i鈥檙 trawsgludiad neu brydles gynnwys y datganiad cyntaf y cyfeiriwyd ato yn Dileu cofnodion yn ymwneud 芒鈥檙 hawl i brynu a gadwyd (ni fydd y datganiadau eraill yn berthnasol mewn trafodion o鈥檙 fath).

4.14 Y cofnodion ar deitl y landlord ar 么l arfer yr hawl i brynu a gadwyd

Mae鈥檙 adran hon yn trafod y cofnodion ychwanegol fydd yn cael eu gwneud ar gyfer teitl landlord pan fydd tenant yn arfer yr hawl i brynu a gadwyd. Er bod yr hawl hon yn debyg iawn i鈥檙 hawl cyffredin i brynu, mae鈥檔 digwydd o dan ei god ar wah芒n ei hun. O ganlyniad ni fydd unrhyw gofnodion presennol all fod ar deitl landlord yn ymwneud 芒鈥檙 hawl cyffredin i brynu, oedd yn gweithredu cyn iddo ei brynu, yn briodol ar gyfer trafodion o dan yr hawl i brynu a gadwyd.

Yn achos trosglwyddiadau rhydd-ddaliol, bydd y cofnod yng nghofrestr eiddo teitl y landlord ar adeg y trafodiad cyntaf fel a ganlyn:

Yn achos prydlesi newydd bydd y cofnod canlynol yn cael ei wneud yn y gofrestr arwystlon:

5. Ymddiried gweithredu ar dai yn caffael tir

Mae鈥檙 rhan hon yn ymwneud ag ymddiried gweithredu ar dai yn caffael ystad.

Gan fod hyn yn peri rhai problemau arbennig gyda gwarediadau o鈥檙 ystad yn y dyfodol, mae鈥檔 cael ei gynnwys yn y cyfarwyddyd hwn. Yr Ysgrifennydd Gwladol neu Senedd Cymru fydd yn sefydlu ymddiried gweithredu ar dai o ran ardal ddynodedig y mae modd ychwanegu ati ac nad oes angen iddi fod yn gydgyffyrddol (mae鈥檙 darpariaethau sy鈥檔 rheoli ymddiriedau gweithredu ar dai i鈥檞 cael yn Rhan III o Ddeddf 1988, adrannau 60 i 92 ac atodlen 11.) Yn fras, nodau ymddiried gweithredu ar dai yw adnewyddu ardal o dai sydd wedi mynd 芒鈥檜 pennau iddynt a鈥檌 hamgylchedd cyffredinol (mae鈥檙 union amcanion yn adran 63 o Ddeddf 1988). Yn unol 芒鈥檙 amcan hwn, mae gan yr ymddiried b诺er i wneud y canlynol:

• caffael, dal, rheoli, adennill a gwaredu tir ac eiddo arall
• gwneud gwaith adeiladu a gweithrediadau eraill
• ceisio sicrhau darparu d诺r, trydan, nwy, carthion a gwasanaethau eraill
• gwneud unrhyw fusnes neu wasanaeth ac, yn gyffredinol, gwneud unrhyw beth angenrheidiol neu hwylus at ddibenion yr amcanion a鈥檙 pwerau hynny neu at ddibenion atodol iddynt (adran 63(3) o Ddeddf 1988)

Gall ymddiried gweithredu ar dai gaffael ei asedau yn y ffyrdd canlynol:

• trwy orchymyn yr Ysgrifennydd Gwladol neu Senedd Cymru, trosglwyddo tai oddi wrth awdurdod tai lleol, cyngor sir, awdurdod gwaredu gwastraff, cydgorff a sefydlwyd o dan Ran IV o Ddeddf Llywodraeth Leol 1985 neu gorff gweddilliol a sefydlwyd o dan Ran VII y Ddeddf honno (adrannau 74 a 75 o Ddeddf 1988). Gall y Gorchymyn ddarparu ar gyfer telerau ariannol fel bod yr awdurdod tai lleol ac ati yn derbyn iawndal
• trwy freinio statudol tir sydd ym meddiant corff cyhoeddus neu wasanaeth cyhoeddus trwy orchymyn yr Ysgrifennydd Gwladol neu Senedd Cymru a, phan fo鈥檔 briodol, Gweinidog (adran 76 o Ddeddf 1988) tir a berchnogir gan gorff cyhoeddus neu ymgymerwr statudol
• yn orfodol trwy gytundeb, neu gyda chydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol neu Senedd Cymru (mae Atodlen 10 i Ddeddf 1988 yn cynnwys darpariaethau helaeth ar bwerau ymddiriedau gweithredu ar dai i gaffael tir neu hawliau ac i ddileu hawliau neu or-redeg hawddfreintiau yn orfodol). Mae modd caffael tir pa un ai o fewn neu oddi allan i ardal ddynodedig yr ymddiried gweithredu ar dai a boed hynny ar bwys yr ardal honno neu beidio ac mae ganddo hefyd hawliau cyfyngedig i gaffael tir arall at ddibenion cyfnewid tir i gynnal ei swyddogaethau (adran 77 o Ddeddf 1988). Gall hefyd gaffael hawliau newydd dros dir arall, fel hawddfreintiau, yn orfodol (adran 77(4) o Ddeddf 1988).

Bydd angen cofrestru tir sy鈥檔 gaffaeledig trwy gytundeb neu o dan bwerau gorfodi yn unol ag egwyddorion cyffredinol cofrestru gorfodol 鈥� gweler Pwerau statudol a chofrestru tir.

Lle bo鈥檙 tir yn breinio yn yr ymddiried gweithredu ar dai trwy offeryn statudol, yna:

• yn achos tir digofrestredig ni fydd fel arfer angen ei gofrestru o dan Ddeddf Cofrestru Tir 2002. Bydd tystiolaeth o deitl ar unrhyw drafodiad dilynol yn cynnwys tystiolaeth drawsgludo teitl arferol am o leiaf 15 mlynedd o wreiddyn da ynghyd 芒 chopi o鈥檙 offeryn statudol y breiniwyd y tir oddi tano.
• yn achos tir a gofrestrwyd eisoes dylid gwneud cais i newid y gofrestr i ddangos y perchennog newydd o dan baragraff 5(b) Atodlen 4 i Ddeddf Cofrestru Tir, 2002.

Bydd ff茂oedd yn daladwy yn y ffordd arferol am dir caffaeledig trwy gytundeb, gweler Cofrestrfa Tir EF: 贵蹿茂辞别诲诲 Gwasanaethau Cofrestru.

Nid oes ffi am geisiadau i newid y gofrestr yn dilyn breinio statudol yn 么l y Gorchymyn Ffi Cofrestru Tir cyfredol.

Oherwydd y cyfyngiadau yn y pwerau i waredu tir ar gyfer tai gaiff eu crybwyll yn Pwerau gwerthwyr cyntaf i waredu鈥檙 tir a鈥檙 darpariaethau gwarchod prynwyr perthnasol, wrth gofrestru ymddiried gweithredu ar dai, dylech ystyried cais i gofnodi cyfyngiad yn y gofrestr perchnogaeth sy鈥檔 adlewyrchu鈥檙 cyfyngiadau hyn. Lle bo鈥檙 eiddo鈥檔 yn amodol ar denantiaethau sicr, mae darpariaethau Cydsyniadau鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol neu Senedd Cymru a鈥檙 cyfyngiadau sy鈥檔 eu gorfodi yn berthnasol.

6. Pwerau gwerthwyr cyntaf i waredu tir a鈥檙 darpariaethau gwarchod prynwyr perthnasol

6.1 Awdurdodau lleol

Mae gan awdurdodau lleol bwerau sydd fwy neu lai yn ddigyfyngiad i waredu tir er bod angen cydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru yn aml (nid oes modd gwaredu tir ar gyfer tai heblaw o dan adran 32 o Ddeddf Tai 1985 a bennodd ofyniad cydsyniad). Mae Adran 128(2) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972 yn darparu nad oes angen i brynwr weld a roddwyd y cydsyniad neu a yw鈥檔 cynnwys y trafodiad arbennig.

Ar waethaf adran 128(2), mae gwaredu t欧 neu fflat gan awdurdod lleol heb gydsyniad yn ddi-rym oni bai:

• fod y gwarediad i unigolyn neu i ddau neu fwy o unigolion
• nad yw鈥檙 gwarediad yn ymestyn i unrhyw d欧 arall (adran 44(1) o Ddeddf Tai 1985).

6.2 Ymddiriedau gweithredu ar dai

Mae hawl gan ymddiried gweithredu ar dai, yn amodol ar unrhyw gyfarwyddiadau gan, a chyda chydsyniad, yr Ysgrifennydd Gwladol neu Senedd Cymru, i waredu unrhyw dir sydd yn ei feddiant (adran 79 o Ddeddf 1988). Fodd bynnag, mae cyfyngiad ar yr hyn a all ei wneud gyda th欧 neu fflat sydd 芒 thenantiaeth sicr oni bai ei fod yn cael ei werthu o dan hawl i brynu (adran 79(2) o Ddeddf 1988). Mae angen cydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol neu Weinidogion Cymru ar bob gwarediad o dir all gael ei roi yn gyffredinol neu鈥檔 benodol (adran 79(4) a (5) o Ddeddf 1988). Mae gwarediad tir sy鈥檔 cynnwys t欧 neu fflat sy鈥檔 cael ei wneud heb gydsyniad o鈥檙 fath yn ddi-rym oni bai:

• fod y gwarediad i unigolyn neu i ddau neu fwy o unigolion
• nad yw鈥檙 gwarediad yn ymestyn i unrhyw d欧 arall (adran 80 o Ddeddf 1988).

Lle nad yw鈥檙 tir yn cynnwys t欧 neu fflat, yna nid oes angen i鈥檙 prynwr holi a roddwyd cydsyniad neu beidio ac nad yw鈥檙 gwarediad yn ddi-rym (adran 80(2) o Ddeddf 1988).

7. Pethau i鈥檞 cofio