ÒÁÈËÖ±²¥

Mae TAW (Treth ar Werth) yn dreth a ychwanegir at y rhan fwyaf o gynhyrchion a gwasanaethau a werthir gan fusnesau sydd wedi’u cofrestru ar gyfer TAW.

Mae’n rhaid i fusnesau gofrestru ar gyfer TAW os yw eu trosiant trethadwy TAW yn fwy nag £90,000. Gallant hefyd ddewis cofrestru os yw eu trosiant yn llai nag £90,000.

Eich cyfrifoldebau fel busnes sydd wedi’i gofrestru ar gyfer TAW

Fel busnes sydd wedi’i gofrestru ar gyfer TAW, mae’n rhaid i chi wneud y canlynol:

• cynnwys TAW ym mhris yr holl nwyddau a gwasanaethau ar y gyfradd gywir (yn agor tudalen Saesneg)
• cadw cofnodion o faint o TAW rydych yn ei thalu am bethau rydych yn eu prynu ar gyfer eich busnes
• rhoi cyfrif am TAW ar unrhyw nwyddau rydych yn eu mewnforio i’r DU
• rhoi gwybod am faint o TAW y gwnaethoch ei chodi ar eich cwsmeriaid a faint o TAW a dalwyd gennych i fusnesau eraill drwy anfon Ffurflen TAW i Gyllid a Thollau EF (CThEF) - fel arfer bob 3 mis
• talu unrhyw TAW sydd arnoch i CThEF

Fel arfer, y TAW rydych yn ei thalu yw’r gwahaniaeth rhwng unrhyw TAW rydych wedi’i thalu i fusnesau eraill, a’r TAW rydych wedi’i chodi ar eich cwsmeriaid.

Os ydych wedi codi mwy o TAW nag yr ydych wedi’i thalu, mae’n rhaid i chi dalu’r gwahaniaeth i CThEF.

Os ydych wedi talu mwy o TAW nag yr ydych wedi’i chodi, bydd CThEF fel arfer yn ad-dalu’r gwahaniaeth i chi (yn agor tudalen Saesneg).

Mae cynlluniau TAW y gallwch ymuno â nhw sy’n effeithio ar sut rydych yn cyfrifo ac yn rhoi gwybod am y TAW sydd arnoch i CThEF.

Codir TAW ar bethau fel:

• nwyddau a gwasanaethau (mae gwasanaeth yn unrhyw beth heblaw cyflenwi nwyddau)
• llogi neu fenthyg nwyddau i rywun
• gwerthu asedion busnes
• comisiwn
• eitemau a werthir i staff - er enghraifft prydau o’r ffreutur
• nwyddau busnes a ddefnyddir at ddibenion personol
• ‘diffyg gwerthiant’ fel cyfnewid, rhan-gyfnewid (yn agor tudalen Saesneg) a rhoddion

Gelwir y rhain yn ‘cyflenwadau trethadwy’. Mae rheolau gwahanol ar gyfer elusennau (yn agor tudalen Saesneg).

Nid yw TAW yn cael ei chodi ar nwyddau neu wasanaethau sydd wedi’u heithrio rhag TAW neu nad ydynt yn cael eu heffeithio gan TAW (‘y tu allan i gwmpas’).

Mae 3 gwahanol fath o gyfraddau TAW (yn agor tudalen Saesneg) y gellir eu hychwanegu at gynhyrchion. Mae pa un sy’n berthnasol yn dibynnu ar y nwyddau a’r gwasanaethau, a sut maent yn cael eu defnyddio.

Codir y gyfradd safonol o 20% ar y rhan fwyaf o nwyddau a gwasanaethau. Dylech godi’r gyfradd hon oni bai bod y nwyddau neu’r gwasanaethau’n cael eu hystyried yn rhai ar gyfradd is neu gyfradd sero.

Dewch o hyd i restr o nwyddau a gwasanaethau ar gyfradd is neu gyfradd sero (yn agor tudalen Saesneg).

Mae enghreifftiau o eitemau ar gyfradd sero’n cynnwys:

• llyfrau a phapurau newydd
• dillad ac esgidiau i blant
• helmedau beiciau modur
• y rhan fwyaf o nwyddau rydych yn eu hallforio o Gymru, Lloegr a’r Alban (Prydain Fawr) i wlad y tu allan i’r DU
• y rhan fwyaf o nwyddau rydych yn eu hallforio o Ogledd Iwerddon i wlad y tu allan i’r UE a’r DU
• nwyddau rydych yn eu cyflenwi o Ogledd Iwerddon i fusnes yn yr UE sydd wedi’i gofrestru ar gyfer TAW - gallwch

Mae angen i chi gofrestru ar gyfer TAW os ydych yn mynd dros y trothwy cofrestru (neu’n disgwyl gwneud hynny).

Mae yna hefyd trothwyon ar gyfer defnyddio rhai cynlluniau cyfrifyddu TAW.

Trothwyon cofrestru

Mae yna rheolau eraill ynglŷn â rhoi gwybod am TAW os ydych yn gwerthu nwyddau o Ogledd Iwerddon i gwsmeriaid sydd wedi’u cofrestru ar gyfer TAW yn yr UE (yn agor tudalen Saesneg).

Trothwyon cynllun cyfrifyddu TAW

Mae trothwyon gwahanol ar gyfer cynlluniau eraill fel y cynlluniau manwerthu TAW.

Trothwyon ar gyfer blynyddoedd treth blaenorol

³Ò·É¾±°ù¾±·É³¦³óÌýwybodaeth hanesyddol am drothwyon TAW (yn agor tudalen Saesneg) os ydych o’r farn y dylech fod wedi’ch cofrestru mewn blynyddoedd treth blaenorol.

Mae cynlluniau TAW wedi’u cynllunio i symleiddio’r ffordd y mae rhai busnesau sydd wedi’u cofrestru ar gyfer TAW yn cyfrifo ac yn rhoi cyfrif am TAW i CThEF.

Nid ydynt yn newid swm y TAW y mae busnesau yn ei godi am eu cynnyrch a’u gwasanaethau. Mae’n wirfoddol i ymuno â nhw.

Cynllun Cyfradd Unffurf TAW

²Ñ²¹±ð’r Cynllun Cyfradd Unffurf TAW (yn agor tudalen Saesneg) yn caniatáu i chi gyfrifo’r hyn sydd arnoch i CThEF mewn TAW fel canran o’ch trosiant gros.

Dim ond os ydych yn fusnes bach gyda throsiant trethadwy blynyddol o £150,000 neu lai heb gynnwys TAW y gallwch ddefnyddio’r cynllun hwn.

Mae swm y TAW rydych yn ei dalu yn dibynnu ar eich diwydiant a’ch math o fusnes.

Cynlluniau TAW eraill

Mae yna gynlluniau TAW eraill efallai y bydd modd i chi ymuno â nhw yn dibynnu ar eich trosiant sy’n agored i TAW a’ch math o fusnes.

Os yw’ch trosiant sy’n agored i TAW yn £1.35 miliwn neu lai, efallai y byddwch yn gymwys ar gyfer y canlynol:

• Cynllun Cyfrifyddu Blynyddol TAW (yn agor tudalen Saesneg) - llenwch un Ffurflen TAW bob blwyddyn yn lle 4 ohonynt
• Cynllun Cyfrifyddu Arian Parod TAW (yn agor tudalen Saesneg) - talwch TAW i CThEF pan fydd eich cwsmer yn eich talu yn hytrach na phan fyddwch yn ei anfonebu

Os ydych yn fusnes manwerthu neu’n gwerthu nwyddau ail law, efallai y bydd modd i chi ddefnyddio’r canlynol:

• cynllun gorswm TAW (yn agor tudalen Saesneg) - talwch TAW ar y gwerth rydych yn ei ychwanegu at y nwyddau rydych yn eu gwerthu yn hytrach nag ar bris gwerthu llawn pob eitem
• un allan o 3 chynllun manwerthu TAW (yn agor tudalen Saesneg) - cyfrifwch y TAW unwaith gyda phob Ffurflen TAW yn hytrach na’i chyfrifo ar gyfer pob gwerthiant a wnewch